Op 5 januari bestaat het NOS Journaal zeventig jaar. Oud-hoofdredacteur Nico Haasbroek (1997-2002) en de huidige hoofdredacteur Giselle van Cann (2022-heden) over objectiviteit, bedreigingen en de toekomst van het nieuws.
(Verschenen in VARAgids 1, 2025-2026).
Voor het eerst sinds zijn vertrek in 2002 zit Nico Haasbroek (82) weer in de kantoortuin van het NOS-gebouw in Hilversum. Tegenover hem zit Giselle van Cann (59), de huidige hoofdredacteur van het NOS Journaal. In de twintig jaar die beide hoofdredacteuren van elkaar scheiden, groeide de NOS uit van televisieomroep tot mediabedrijf met apps, podcasts en sociale media. Toch is de kern van het Journaal al zeventig jaar hetzelfde, zo blijkt tijdens het gesprek: het nieuws van de dag samenvatten voor iedereen.
Haasbroek grinnikt bij de herinnering aan zijn eerste poging het Journaal binnen te komen. Als vijftienjarige solliciteerde hij al. “Het Journaal bestond toen amper drie jaar. Ik werkte als nieuwsgierige scholier bij de plaatselijke krant in Amersfoort en wist: ik wil bij de omroep werken. Dus stuurde ik een brief naar Hilversum. Gewoon, uit naïef enthousiasme. Ze zullen er wel om geglimlacht hebben, denk ik.” Hij werd niet aangenomen, maar veertig jaar later kwam het toch nog goed, toen hij hoofdredacteur werd van het NOS Journaal. Van Cann volgde een andere route: ze kwam in 2008 bij de NOS, werd in 2011 adjunct-hoofdredacteur en nam elf jaar later het roer over van Marcel Gelauff.
Op de website van de NOS staan vijf eisen waaraan de omroep zich moet houden: zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en objectiviteit. Welke eis is het moeilijkst na te leven? Van Cann: “De laatste twee denk ik. Ongebondenheid is geen enkel issue, zorgvuldigheid en betrouwbaarheid zitten in ons DNA, maar pluriformiteit is lastig omdat de actualiteit beperkt wat je kunt brengen. Als er een grote aanslag is, bepaalt dat wat je brengt. Objectiviteit bestaat eigenlijk niet. Je moet altijd keuzes maken, al is het welke woorden je gebruikt. Daarom kies ik liever voor het woord ‘neutraliteit’.”
Haasbroek vindt dit lijstje met eisen “rare management-taal”. Voor hem gaat het om iets anders. “Nieuwsgierigheid, onthulling, dat vind ik van belang. De essentie is dat je als journalist nieuwsgierig bent en dingen boven water wil krijgen, dat je de waarheid probeert te benaderen, hoe moeilijk dat ook is.”
Over de onafhankelijkheid van het Journaal zijn ze het roerend eens: dat staat buiten kijf. Haasbroek vertelt over Europees onderzoek uit zijn tijd waarin het NOS Journaal nummer één was op onafhankelijkheid. Een tweede opvallende bevinding: bijna alle landen beginnen standaard met binnenlands nieuws. “Nederland en Duitsland waren de weinige landen die zeiden: dit is belangrijk vandaag, of het nou binnen- of buitenland is, daar beginnen we mee.” Hij was, toen hij tot hoofdredacteur werd benoemd, lid van de PvdA. In de kranten werd dat partijlidmaatschap breed uitgemeten. “Ik heb toen meteen mijn lidmaatschap opgezegd. ‘Je hebt groot gelijk’, was het antwoord van het partijkantoor, ‘we wensen je veel succes.’ Ze snapten dat ik in mijn nieuwe functie onafhankelijk moest zijn en boven de partijen moest staan.”
Van Cann wijst op een veel grotere bedreiging van de onafhankelijkheid. In Polen heeft de regering sinds 2017 de macht om directie en hoofdredactie van de publieke omroep te benoemen en ontslaan. De omroep werd daardoor tussen 2015 en 2023 de spreekbuis van de rechts-nationalistische regeringspartij. In Hongarije gaat het nog verder: daar heeft premier Orbán sinds 2010 stap voor stap de controle over de media overgenomen. Inmiddels is 80 procent van de Hongaarse media in handen van de staat of van zakenmensen met banden met de regering. In Nederland kan die onafhankelijkheid in het geding komen door bezuinigingen, stelt Van Cann. “De politiek bepaalt hier misschien niet wat je brengt, maar wel hoeveel journalistiek je kunt maken. Minder geld betekent minder journalisten, minder correspondenten, minder diepgravend onderzoek.”
Lees het gehele artikel in de gids.
Nick Muller 