Dit najaar zit Hans van Manen (84), een van ’s werelds succesvolste choreografen, zestig jaar in het vak. In een vrijmoedig gesprek blikt hij terug op zijn jeugd en zijn carrière. Gek genoeg krijgt zijn werk in eigen land lang niet zo veel aandacht als internationaal. ‘De danskunst wordt gediscrimineerd in Nederland.’
Verschenen in HP/De Tijd 11, november 2016.
Fragment:
Over dans gesproken: uw oeuvre wordt de laatste jaren herontdekt. Overal lees ik lyrische recensies over stukken die soms al vijftig jaar oud zijn. Dat moet u deugd doen.
“Zeker. Met de danskunst gaat het goed, maar met de aandacht daarvoor niet. Ik vind dat de danskunst wordt gediscrimineerd in Nederland. Ik zal je een voorbeeld geven. Het Nationaal Ballet bestaat vijftig jaar, er gaan in twee dagen negen choreografieën in première. The New York Times schrijft: er is nog nooit zoiets vertoond, en wat staat er in NRC Handelsblad? Geen woord. Ze vonden het, zo heb ik later begrepen, niet interessant genoeg om er een stukje aan te wijden. De hele internationale pers was aanwezig bij het festival, wij worden samen met Sint-Petersburg, Bolsjoj en Parijs gerekend tot de vier beste balletten ter wereld, en dan vindt de NRC het niet interessant genoeg? Toen heb ik die hoofdredacteur eens even opgebeld en de huid vol gescholden. De volgende dag stond er een klein, nietszeggend stukje van tien regels over in de krant. Het is verschrikkelijk. Elke dag lees je een recensie of wat over een middelmatig popconcert, maar dans? Nee. Niet interessant. De kranten zijn zo commercieel als de pest. Ze schrijven alleen wat de massa wil lezen. Alleen Trouw wil nog weleens een goed inhoudelijk stuk over dans schrijven.”
Toen u in juni de Turkse staatsprijs voor ‘Choreograaf van de Eeuw’ weigerde, wisten ze u wel te vinden.
“Maar dan gaat het weer niet over de danskunst. Godzijdank heb ik die prijs toen geweigerd zeg, drie weken voor de ellende daar begon. (Van Manen weigerde deze eretitel omdat de persvrijheid en de mensenrechten in Turkije onder druk staan – red.) Ik had trouwens helemaal geen zin om op mijn schouders geslagen te worden. Ik heb al vier keer eerder in mijn leven een prijs geweigerd, en nooit heeft iemand daar een woord over geschreven.”
Heeft u het idee dat u te weinig erkenning krijgt?
“O nee, dat zeker niet. Persoonlijk heb ik niets te klagen. Overal waar ik kom, roepen ze bravo en ik heb zo ongeveer elke prijs gewonnen die er te winnen valt.”
Is het oeuvre in die zin voltooid?
“Als ik nu geen ballet meer zou kunnen maken, zou ik dat ook niet zo erg vinden, maar daar krijg ik de kans niet toe. Ieder jaar vragen ze me weer. En dat vind ik ook wel fijn, want ik ben van nature ongelooflijk lui. Ik zou niet weten wat ik zou moeten doen als ik niet meer kan werken. Dus doe ik graag wat me gevraagd wordt.
“Wat me nog leuk lijkt om ooit eens te doen, is een man op z’n knieën voor een meid laten zitten, dat hij haar even aankijkt en dan met zijn handen onder haar rok gaat – zonder de rok op te tillen – en dan het broekje uittrekt. En dan gaat het licht uit. Het is zo stout. Zo erotisch. Want iedereen, zelfs de grootste boerenlul, weet wat er dan gaat gebeuren.”
Nick Muller 