Ilja Leonard Pfeijffer (54) is dit jaar de auteur van het Boekenweekgeschenk. Wat leest, luistert en ziet de gelauwerde dichter en schrijver in zijn vrije tijd?
Verschenen in het aprilnummer van HP/De Tijd. (2021)
Boeken
“Op dit moment lees ik – ik heb het bijna uit – een roman van Claire-Louise Bennett: Checkout 19. Ik heb haar ontdekt op een literair festival in Bergen, waar ik een paar weken geleden was. Zij was daar ook en ik ging naar haar openbare interview luisteren, ook omdat het een van de weinige programmaonderdelen was dat niet in het Noors was. Het interview ging onder meer over dit boek en ik werd erg nieuwsgierig. Gelukkig verkochten ze na afloop ook de Engelse editie, dus ik hoef hem niet in het Noors te lezen. Checkout 19 is echt een ontdekking: het is een buitengewoon originele roman, het lijkt nergens op. Dat vind ik op zich al een voordeel. Het is niet eens zo makkelijk om na te vertellen waar het boek over gaat. Het gaat over de ontdekking van een schrijverschap, maar misschien nog wel meer over het vertellen van verhalen. Zij vertelt bijvoorbeeld verhalen na die ze vroeger heeft geschreven, maar dan op een heel andere manier. Het is ook heel nadrukkelijk een vrouwelijke stem. Dat is goed voor mij. Ik vind het belangrijk om ook veel vrouwelijke schrijvers te lezen.
“Van elk boek steek je iets op, al is het maar hoe je het niet moet doen. Elk goed boek geeft je allerlei interessante ideeën en laat allerlei interessante oplossingen zien voor problemen die je zelf misschien ook een keer gaat tegenkomen tijdens het schrijven. Lolita van Nabokov is voor mij al jarenlang een soort ijkpunt. Als ik even vastzit of als ik een beetje te tevreden ben over mezelf, dan lees ik een willekeurige pagina uit dat boek en weet ik weer waar ik naar moet streven. Als ik zeg dat ik fan ben van dit boek, dan bedoel ik dat in de eerste plaats stilistisch. Ik vind het op details superieur geschreven. Het gaat me in eerste instantie niet eens om het verhaal, maar als we het daar toch over hebben: het feit dat het heel erg ongemakkelijk is, is nog geen reden om het boek te weren of terzijde te leggen. Als een boek schuurt, dan is dat júist een reden om het te lezen. Dat vind ik de grote denkfout van cancel culture: dat je door net te doen alsof iets niet bestaat, je het daarmee hebt opgeheven. Je moet juist de confrontatie aangaan met denkbeelden die je niet bevallen.
Kunst
“Als je met een kunsthistorica bent, wordt je interesse in kunst sterk aangewakkerd, ook omdat ik op dat gebied zo ontzettend veel van haar kan leren. Daar maak ik dus dankbaar misbruik van. We hebben het vaak over kunst en we gaan vaak naar tentoonstellingen. Zij legt dan uit wat ik eigenlijk moet zien en dat vind ik geweldig. Stella is specialist op het gebied van oude kunst, haar specialisme is zeventiende-eeuwse beeldhouwkunst, maar ze maakt ook weleens uitstapjes. Nu is ze toevallig bezig met het schrijven van een catalogus voor een tentoonstelling van Morandi, die eind dit jaar te zien is in Milaan. Morandi was in mijn hoofd een beetje een saaie twintigste-eeuwse schilder die alleen maar flessen schilderde. Maar als zij dan begint uit te leggen wat ik eigenlijk zou moeten zien, dan worden die flessen opeens een universum. Ik ben in z’n atelier geweest en heb de tafel gezien waarop hij de flessen opstelde en de kast gezien waarin de flessen staan. Die tafel was zijn toneel; de flessen waren zijn personages. Door een fles net iets anders neer te zetten, worden er weer nieuwe interacties gecreëerd op zijn toneel. Je hoeft een fles maar een centimeter te verschuiven en het wordt een totaal andere wereld. Morandi had aan een mensenleven niet genoeg om al die verschillende mogelijkheden te onderzoeken.
Film
“Ik kijk de laatste tijd, ook dat is een erfenis van de pandemie, veel naar die stomme Netflix-series. Stella en ik kijken de ene serie na de andere. Sommige daarvan zijn trouwens niet zo heel stom, maar gewoon erg goed. We kijken nu een Noorse serie, getiteld: Beforeigners. Het gaat over immigranten in de tijd, mensen uit andere tijdsgewrichten die in de 21ste eeuw terechtkomen, met alle problemen van dien. Een heel slim concept. Wat ik ook een goede serie vond, maar waar helaas maar één seizoen van is gemaakt, is Messiah, over de terugkeer van Jezus Christus op aarde in de huidige tijd. Wat zou er gebeuren? Je hebt meteen CNN en de FBI op je dak en complottisten gaan aantonen dat je echt niet over het water kan lopen. Zo cynisch is het. We leven in een maatschappij die niet meer in staat is om te geloven.
“Ik ben altijd nieuwsgierig naar nieuw werk van regisseur Paolo Sorrentino. Ik vind niet alles wat hij maakt even goed, maar de series The Young Pope en The New Pope waren fantastisch, net als dat tweeluik over Berlusconi: Loro 1 en Loro 2. Dat was heel anders dan ik had verwacht en daardoor interessant. Mijn favoriete acteur is Tom Hanks. Hij speelt lang niet altijd in goede films, maar ik vind hem gewoon leuk. Hanks is een van de weinige acteurs die ik bij naam ken. Ik wil geloven in de personages, ik wil helemaal niet weten dat dat een acteur is en al helemaal niet hoe hij heet. Soms herken ik een acteur die opeens in een andere film zit. Ik vond het echt vreselijk dat ik Captain Picard opeens in een stomme politiefilm zag spelen. Dat klopt in mijn hoofd niet. Captain Picard hoort niet in andere films te zitten.
Nick Muller 